1. Karot Nedir?

İnşaat mühendisliğinde karot, sertleşmiş betondan silindirik numune alınması işlemine ve alınan bu numuneye verilen isimdir. Karot, yapının mevcut durumunu değerlendirmek, beton dayanımını belirlemek ve projede öngörülen beton sınıfıyla uyumunu kontrol etmek için kullanılır.

Özellikle:

• Yeni binalarda kalite kontrol,

• Mevcut yapılarda ise güçlendirme/onarım öncesi gerçek dayanımı belirleme amacıyla yapılır.

​

2. Karot Alma İşlemi

Karot alma, özel elmas uçlu karotiyer makineleri ile yapılır. İşlem şu adımlarla gerçekleştirilir:

1. Yer seçimi: Statik projeye göre taşıyıcı elemanlardan (kolon, kiriş, döşeme) kritik noktalar belirlenir. Donatı ve tesisat taraması yapılır.

2. Delme işlemi: Çapı genelde 50–150 mm olan silindirik numuneler, su soğutmalı matkaplarla çıkarılır.

3. Numunenin korunması: Çıkarılan numuneler hasar görmeyecek şekilde etiketlenir ve laboratuvara taşınır.

4. Boşluğun onarımı: Alınan yerler epoksi veya tamir harcı ile doldurularak yapısal süreklilik korunur.

​

3. Karot Numunesi Boyutları

• Çap: 50–150 mm arası (genelde 100 mm tercih edilir).

• Boy / Çap oranı: Yaklaşık 2:1 olması gerekir; aksi halde basınç testinde düzeltme katsayısı uygulanır.

• Numune adedi proje ve yapı büyüklüğüne göre belirlenir, ancak tek numune üzerinden karar verilmez.

​

4. Karot Testi Nasıl Yapılır?

a) Numune Hazırlığı

• Uç yüzeyler taşlanır veya özel kaplama (capping) uygulanır.

• Numuneler laboratuvarda nem koşullarına uygun şekilde korunur.

b) Basınç Dayanımı Testi

• Numune basınç presine yerleştirilir.

• Standart yükleme hızında kırılma dayanımı ölçülür.

• Elde edilen sonuç, proje sınıfı ile karşılaştırılır.

c) Ek Testler (gerektiğinde)

• Yoğunluk ve su emme

• Karbonatlaşma derinliği

• Mikro yapı incelemeleri

Bu testler betonun uzun vadeli performansı ve durabilitesi hakkında da bilgi verir.

​

5. Standartlar

İnşaat mühendisliğinde karot işlemleri şu standartlara göre yapılır:

• EN 12504-1: Sertleşmiş betondan karot numune alma, muayene ve basınç testi

• ASTM C42 / ACI: Beton karotlarının alınması ve test edilmesi

• TS EN uyumlu standartlar: Türkiye’de kullanılan uygulamalar

​

6. Sonuçların Yorumu

• Karot test sonuçları doğrudan küp/silindir taze beton testleriyle aynı değildir; düzeltme katsayıları dikkate alınmalıdır.

• Beton dayanımı, donatı yoğunluğu ve yapım kalitesi ile birlikte değerlendirilmelidir.

• Düşük değer çıkması durumunda ilave karot alınarak sonuç doğrulanmalıdır.

​

7. Yapıya Etkisi

• Doğru yapılırsa karot alma yapıya zarar vermez.

• Ancak taşıyıcı sistemin zayıflamaması için uygun konum seçilmeli, numune sayısı sınırlı tutulmalı ve delikler mutlaka tamir edilmelidir.

​

Karot testi, inşaat sektöründe mevcut betonun dayanımını belirlemenin en güvenilir yöntemidir.

• Uygun standartlara göre numune alınmalı, laboratuvar testleri dikkatle yapılmalı, sonuçlar statik hesaplarla birlikte değerlendirilmelidir.

• Yapı güvenliği için mühendislik kararlarında tek başına değil, bütüncül incelemelerle kullanılmalıdır.

​

Kaynakça

1. BS EN 12504-1:2019 — Testing concrete in structures — Cored specimens

2. ASCC – Concrete Core Testing Checklist (ASTM C42 / ACI Guidelines)

3. Concrete Society — Core testing guidance

4. KTÜ – Karot alma ve kesme (teknik doküman)

5. Türkiye’de TS EN standartları ve inşaat mühendisliği uygulamaları